कॉस्मेटिक उद्योगाने अद्याप चीनमधून आयात होणाऱ्या कच्च्या मालासंदर्भात कोणताही धोरणात्मक निर्णय घेतलेला नाही. मात्र, कोरोनाच्या काळात उत्तराखंड आणि हिमाचल प्रदेशामध्येच चिनी बाजार मर्यादित आहे. केवळ कॉस्मेटिक उत्पादनांचं रसायनच नाही तर कोट्यावधी रुपयांची रेडी टू यूज कॉस्मेटिक उत्पादनं आयात केली जातात. अशा परिस्थितीत अनेक उद्योगांनी भारताला स्वावलंबी करण्याच्या उद्देशाने कमी किंमतीत आपली उत्पादने बाजारात उपलब्ध करून देण्याची मोहीम सुरू केली आहे. उत्तराखंड आणि हिमाचल या औद्योगिक क्षेत्रात बरीच हर्बल कॉस्मेटिक प्रॉडक्ट्स बनवणाऱ्या मॅन्युफॅक्चरिंग इंडस्ट्रीज स्थापन केल्या आहेत, ज्यांनी आता मोठ्या प्रमाणात अशा उत्पादनांचं उत्पादन सुरू केलं आहे. या हर्बल कॉस्मेटिक्स उत्पादनांच्या मदतीने परदेशी वस्तूंना आव्हान देण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
चीनी उत्पादनाची उत्तराखंडमध्ये सुमारे ४० टक्के घसरण झाली आहे. राज्यातील ३२७ कॉस्मेटिक युनिटमध्ये चीनची उलाढाल वर्षाकाठी १,२०० कोटी रुपये होती. हर्बल कॉस्मेटिक्सच्या वाढत्या ट्रेन्डमुळे चीनला आणखी धक्का बसू शकेल. राज्य घटक दरवर्षी सुमारे २,४०० क्विंटल कच्च्या मालाचा वापर करतात.
पतंजली आणि हिमालया चीनवर अवलंबून नाहीत
पतंजली आणि हिमालया यासारख्या कंपन्या कॉस्मेटिक उत्पादनांच्या कच्च्या मालावर चीनवर अवलंबून नसतात. दोन्ही कंपन्यांची उत्पादने पूर्णपणे स्वदेशी आहेत. ते देशाच्या वेगवेगळ्या राज्यांमधून कच्चा माल पुरवतात, त्यासाठी त्यांनी हर्बल क्लस्टर्स विकसित केले आहेत. दोन्ही कंपन्या औषधी वनस्पती, फळे, बियाणे, पाने, मुलतानी माती, बदाम, वाण, हळद, चंदन, लवंगा, रथा, तुळस, खडक मीठ, कडुनिंब इत्यादी उत्पादनांमध्ये कच्चा माल म्हणून वापरतात. रसायनांना पर्याय म्हणून ते ५० हून अधिक फुलांचे सार वापरतात. यापैकी गुलाब, झेंडू, चंपा, चमेली, लिली, गुरझल, कानेर, मोगरा, ऑर्किड, झरबरा, गुलमोहर हे मुख्य आहेत. या दोन्ही कंपन्यांकडे शॅम्पूपासून केसांचे तेले आणि फेस क्रिमपर्यंतची मोठी श्रेणी आहे. या सर्वांमध्ये देशी कच्च्या मालाचा वापर करतात. पतंजली बहुतेक पर्वतीय राज्यांमधून कच्चा माल खरेदी करतात. काही हर्बल उत्पादने दक्षिण भारतीय राज्यांमधून आयात केली जाते.
केटीसी कॉस्मेटिक इंडस्ट्रीचे मॅनेजर राजीव कंसल यांचं म्हणणे आहे की त्याच्या इंडस्ट्रीमध्ये नेचरल हेयर डाई, मेहंदी, शैम्पू, फेसवॉशसह फेसपॅक यासह अनेक उत्पादने तयार केली जात आहेत. आता कंपनी नवीन तंत्रज्ञानाने आपला व्यवसाय वाढवणार आहे. राज्यात उपस्थित औषधी वनस्पतींमधून हर्बल उत्पादनं तयार केली जात आहेत. मागणी लक्षात घेता किंमतींमध्ये लक्षणीय घट करण्यात आली आहे.
हेही वाचा – पायलट भाजपच्या षडयंत्रात सामील; काँग्रेसचा गंभीर आरोप
