Aditya-L1 Mission : ‘चांद्रयान-3’ (Chandrayaan 3) ने आज चंद्राच्या चौथ्या कक्षेत प्रवेश केला आहे. त्यामुळे 23 ऑगस्ट रोजी चांद्रयान-3 चंद्राच्या पृष्ठभागावर यशस्वी उतरणार का? याकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष लागलेलं आहे. अशातच चांद्रयान – 3 मिशननंतर भारत आता सूर्यनमस्कार करण्याची तयारी करत आहे. सूर्याचे रहस्य उलगडण्यासाठी इस्रोने तयारी सुरू केली आहे. इस्रोने (ISRO) सूर्याचा अभ्यास करण्याच्या या मोहिमेला आदित्य एल-1 (Aditya-L1 Mission) असे नाव दिले आहे. (Aditya L1 Mission India will perform Surya Namaskar Special mission Aditya L1 launched by ISRO after Chandrayaan3)
इस्रोकडून सूर्याचे रहस्य उलगडण्यासाठी सूर्याचा अभ्यास करणाऱ्या उपग्रहाचे पहिले छायाचित्र प्रसिद्ध करण्यात आले आहे. भारताचे हे सूर्याकडे पहिले पाऊल असणार आहे. हा उपग्रह प्रक्षेपणासाठी श्रीहरिकोटा येथे पोहोचला आहे. इस्रोने सूर्याचा अभ्यास करण्याच्या या मोहिमेला आदित्य एल-1 (Aditya-L1 Mission) असे नाव दिले आहे.
हेही वाचा – चंद्राच्या जवळ पोहोचले चांद्रयान-3 ; 17 ऑगस्टला घेणार मोठी झेप
सूर्य ही आपल्या सर्वात जवळची आणि सौरमालेतील सर्वात मोठी वस्तू आहे. सूर्याचे अंदाजे वय सुमारे 4.5 अब्ज वर्षे आहे. हा हायड्रोजन आणि हेलियम वायूचा गरम जळणारा गोळा आहे. पृथ्वीपासून सूर्याचे अंतर अंदाजे 150 दशलक्ष किलोमीटर आहे आणि ते आपल्या सौर मंडळासाठी ऊर्जेचा स्त्रोत आहे. सूर्याशिवाय पृथ्वीवरील जीवनाची कल्पनाच करता येणार नाही.
PSLV-C57/Aditya-L1 Mission:
Aditya-L1, the first space-based Indian observatory to study the Sun ☀️, is getting ready for the launch.
The satellite realised at the U R Rao Satellite Centre (URSC), Bengaluru has arrived at SDSC-SHAR, Sriharikota.
More pics… pic.twitter.com/JSJiOBSHp1
— ISRO (@isro) August 14, 2023
1500 किलो वजनाचा रोबोटिक उपग्रह करणार प्रक्षेपित
‘चांद्रयान-3’ 23 ऑगस्टला चंद्रावर पोहोचण्याची शक्यता आहे. यानंतर काही आठवड्यात मिशन सूर्य सुरू होईल. यासाठी भारतीय अंतराळ संस्था सुमारे 1500 किलो वजनाचा रोबोटिक उपग्रह प्रक्षेपित करणार आहे. याद्वारे सूर्याचे सतत निरीक्षण केले जाणार आहे. या मोहिमेदरम्यान सूर्याला राग आल्यावर काय परिणाम होतो हे कळणार आहे. त्यासाठी 400 कोटी रुपये खर्चून सौर वेधशाळा तयार करण्यात आली आहे.
हेही वाचा – Independence Day : स्वातंत्र्यदिनी 954 पोलिसांना पोलीस पदकांनी गौरविणार; महाराष्ट्राला किती पदके?
उपग्रह सौर ज्वाला आणि आगामी सौर वादळांचे निरीक्षण करणार
इस्रोचे अध्यक्ष एस. सोमनाथ म्हणाले की, भारताचा आदित्य एल-1 उपग्रह हा एक प्रकारचा अवकाश आधारित संरक्षण आहे. हा उपग्रह सौर ज्वाला आणि आगामी सौर वादळांचे निरीक्षण करणार आहे. आदित्य एल-1 सतत सूर्यावर लक्ष ठेवेल. आपल्याला पृथ्वीवरील सौर विद्युत चुंबकीय प्रभावांच्या धोक्यांबद्दल चेतावणी देऊ शकणार आहे. पूर्व चेतावणी उपग्रह आणि इतर उर्जा आणि दळणवळण नेटवर्क विस्कळीत होण्यापासून रोखू शकणार आहे. सौर वादळ संपेपर्यंत ते सुरक्षितपणे ऑपरेट केले जाऊ शकते, असे एस. सोमनाथ यांनी सांगितले.
पृथ्वीवर जीवसृष्टीत सूर्याची मोठी भूमिका
पृथ्वीवरील जीवनात सूर्याची मोठी भूमिका आहे हे स्पष्ट करताना एस. सोमनाथ म्हणाले की, सौर किरणोत्सर्गाद्वारे प्रकाशसंश्लेषणाद्वारे कार्बन आणि ग्लुकोज कॅप्चर करण्यास वनस्पतींना मदत करते. वास्तविक आपली पृथ्वी त्या ‘गोल्डीलॉक झोन’मध्ये येते, जी सूर्यापासून फार दूर किंवा जवळही नाही. त्यामुळे पृथ्वीवर जीवसृष्टीचा विकास सहज होतो. इस्रोच्या अध्यक्षांनी सांगितले की, भारताकडे पन्नास पेक्षा जास्त उपग्रहांसह 50,000 कोटींहून अधिक किमतीची संपत्ती अंतराळात आहे. या सर्वांना सूर्याच्या प्रकोपापासून वाचवण्याची गरज आहे. विशेष म्हणजे, जेव्हा सूर्यापासून मोठा सौर भडका उडतो तेव्हा ते उपग्रहांचे इलेक्ट्रॉनिक्स जाळू शकतात. त्यांना वाचवण्यासाठी अंतराळ अभियंते इलेक्ट्रॉनिक्स बंद करतात आणि सौर वादळ पास होईपर्यंत ते बंद स्थितीत ठेवतात. त्यामुळे आदित्य एल-1 या उपग्रहामुळे एक प्रकारे मदतच होणार आहे.
हेही वाचा – PM Modi Speech : पंतप्रधानाच्या मंगळवारच्या संबोधनाकडे देशवासीयांचे लक्ष; काय करणार यावेळी घोषणा?
आदित्य एल-1 अवकाशातील हवामानावर परिणाम करण्यास मदत करेल
इस्त्रोने सांगितले की, आदित्य एल-1 मिशन प्रथम सूर्य-पृथ्वी लॅग्रेंज पॉइंट (L1) आणि संबंधित आंतरग्रहीय चुंबकीय क्षेत्राभोवती प्रभामंडल कक्षेतून सूर्याद्वारे उत्सर्जित होणारे फोटॉन, सौर पवन आयन आणि इलेक्ट्रॉनचा अभ्यास करेल. एक प्रकारे, इस्रो चंद्रावर सॉफ्ट लँडिंगसाठी प्रयत्न करत आहे, परंतु आदित्य उपग्रहाद्वारे आकाशीय ‘सूर्य नमस्कार’ करण्याची तयारी करत आहे. हे यान सूर्य-पृथ्वी प्रणालीच्या लॅग्रेंज पॉइंट 1 (L1) भोवती कक्षेत ठेवले जाईल, जे पृथ्वीपासून सुमारे 1.5 दशलक्ष किमी अंतरावर आहे. एल-1 बिंदूभोवती कक्षेत स्थापन केलेल्या उपग्रहावरून सूर्यग्रहण न होता सतत निरीक्षण करता येते. हे सौर क्रियाकलापांचे निरीक्षण करण्यास तसेच अवकाशातील हवामानावर परिणाम करण्यास मदत करेल. इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक आणि पार्टिकल आणि मॅग्नेटिक फील्ड डिटेक्टर वापरून फोटोस्फियर, क्रोमोस्फियर आणि सूर्याच्या सर्वात बाह्य स्तरांचे निरीक्षण करण्यासाठी अंतराळ यानामध्ये सात पेलोडचा समावेश करण्यात आला आहे.
