नवी दिल्ली : एल निनो परिस्थिती आणि हवामान सातत्याने होणाऱ्या बदलामुळे मार्च 2024 हा जगातील सर्वात उष्ण महिना ठरला आहे. गेल्या वर्षी जूनपासून हा सलग दहावा महिना असून तापमानाने नवा विक्रम नोंदवला आहे. युरोपियन युनियनच्या हवामान संस्थेने मंगळवारी यासंदर्भात माहिती दिली. मात्र 2023 हे वर्ष जागतिक स्तरावर याआधीच सर्वात उष्ण वर्ष म्हणून नोंद झाली आहे. अशातच आता पुन्हा तापमानवाढीचा ट्रेंड कायम दिसत असल्याने चिंतेत भर पडली आहे. (March is the hottest month ever Recorded a new record in temperature rise)
कोपर्निकस क्लायमेट चेंज सर्व्हिस (C3S) ने म्हटले की, मार्चमधील सरासरी तापमान 14.14 अंश सेल्सिअस होते, जे 1850-1900 पूर्वीच्या औद्योगिक संदर्भ कालावधीत या महिन्याच्या सरासरी तापमानापेक्षा 1.68 अंश सेल्सिअस जास्त होते. मार्च 1991-2020 या महिन्यात सरासरी तापमानात 0.73 अंश सेल्सिअसने वाढ झाली होती. तर मार्च 2016 मध्ये 0.10 अंश सेल्सिअसने जास्त होते.
हवामान संस्थेने म्हटले की, गेल्या 12 महिन्यांतील जागतिक सरासरी तापमान (एप्रिल 2023-मार्च 2024) हे आतापर्यंतचे सर्वाधिक नोंदवले गेले आहे. 1991-2020 च्या सरासरीपेक्षा 0.70 अंश सेल्सिअस आणि 1850 ते 1900 पर्यंतच्या औद्योगिक सरासरीपेक्षा 1.58 अंश जास्त आहे. जागतिक सरासरी तापमानाने प्रथमच जानेवारीमध्ये संपूर्ण वर्षासाठी 1.5 अंश सेल्सिअसचा उंबरठा ओलांडला आहे, असे कोपर्निकस क्लायमेट चेंज सर्व्हिसने सांगितले आहे. परंतु पॅरिस करारामध्ये निर्दिष्ट केलेल्या 1.5 डिग्री सेल्सिअस मर्यादेचा कायमस्वरूपी उल्लंघन अनेक वर्षांच्या दीर्घकालीन तापमानवाढीचा संदर्भ देते. हवामान शास्त्रज्ञांच्या मते, हवामान बदलाचे वाईट परिणाम टाळण्यासाठी देशांनी जागतिक सरासरी तापमान वाढ 1.5 अंश सेल्सिअसपर्यंत मर्यादित ठेवण्याची गरज आहे.
पृथ्वीच्या जागतिक पृष्ठभागाचे तापमान 1850-1900 च्या सरासरीच्या तुलनेत आधीच सुमारे 1.15 अंश सेल्सिअसने वाढले आहे, ही पातळी 125,000 वर्षांपूर्वी निदर्शनास आली नाही. जगभरातील मोठ्या प्रमाणात दुष्काळ, जंगलातील आग आणि पूर येण्यामागे ही उष्णता कारणीभूत असल्याचे मानले जाते. जागतिक सरासरी तापमानात होणारी वाढ ही वातावरणातील हरितगृह वायू, प्रामुख्याने कार्बन डायऑक्साइड आणि मिथेनच्या वेगाने वाढणाऱ्या एकाग्रतेमुळे होते.
मार्च हा सलग 10वा विक्रम मोडणारा महिना
शास्त्रज्ञांच्या मते, हवामान बदलाचे वाईट परिणाम टाळण्यासाठी सर्व देशांनी जागतिक सरासरी तापमान वाढ 1.5 अंश सेल्सिअसपर्यंत मर्यादित ठेवण्याची गरज आहे. कारण वातावरणातील हरितगृह वायूंमध्ये, प्रामुख्याने कार्बन डायऑक्साइड आणि मिथेनची झपाट्याने वाढ यामुळे जागतिक सरासरी तापमानात वाढ होत आहे. त्यामुळे मार्च 2024 मध्ये हवामानाच्या नोंदींमध्ये हवेचे तापमान आणि समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान दोन्ही कमी होत आहे. त्यामुळे सध्याचा मार्च हा सलग 10वा विक्रम मोडणारा महिना ठरला आहे.