मुंबई: मध्य प्रदेश, राजस्थान, छत्तीसगड आणि तेलंगणाच्या निवडणुकांचे निकाल आले आहेत. मध्य प्रदेशात भाजप पुन्हा सत्तेत आले. याशिवाय राजस्थान आणि छत्तीसगडमध्ये काँग्रेसकडून सत्ता हिसकावण्यात आली आहे. मात्र, तेलंगणात काँग्रेसला आनंदाची बातमी मिळाली. केसीआर यांना सत्तेवरून हटवून काँग्रेसने तिथं ताबा मिळवला आहे. दरवेळेप्रमाणेच या निवडणुकीच्या शर्यतीतही मतांच्या स्विंगने महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. एक-दोन टक्के नव्हे, तर 0.49 टक्का असा मोठा खेळ मध्य प्रदेशात झाला. तेथे 2018 च्या तुलनेत काँग्रेसच्या मतांची टक्केवारी केवळ 0.49 टक्क्यांनी घटली असून 48 जागा कमी झाल्या आहेत. त्याचप्रमाणे, इतर राज्यांच्या निवडणुकांमध्येही, सरकार बनवण्यात आणि पाडण्यात मतांच्या स्विंगने महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.(Election 2023 Swing voters turn the game around Congress votes increased in Rajasthan)
किंबहुना विधानसभा निवडणुकीत मतांची फेरफार सामान्य मानली जाते. राजकीय जाणकारांचे म्हणणे आहे की, केवळ एक किंवा दोन टक्के मतांमुळे सरकार बनवणे आणि पाडणे ही सर्व समीकरणे बदलतात. आकडेवारी सांगते की अनेक राज्यांमध्ये फक्त एक किंवा दोन टक्के मतांच्या फरकाने सरकार बदलते. अशा स्थितीत सत्तेची समीकरणे अचूक ठरवता यावीत, यासाठी सर्वच पक्ष आपली मूळ व्होट बँक मजबूत करण्यावर विशेष लक्ष तर ठेवतातच, शिवाय इतर पक्षांच्या पारंपारिक मतांना खिंडार पाडण्यात कोणतीही कसर सोडत नाहीत.
मध्य प्रदेश : काँग्रेसची मते केवळ 0.49 टक्क्यांनी घटली
मध्य प्रदेशात विधानसभेच्या 230 जागा आहेत. यावेळी निवडणुकीत भाजपने 163 जागा जिंकल्या आहेत. यावेळी भाजपला 54 जागा मिळाल्या. या निवडणुकीत काँग्रेसने 66 जागा जिंकल्या आणि 48 जागा गमावल्या. 2018 मध्ये भाजपला 109 जागा मिळाल्या होत्या. काँग्रेसला 114 जागा मिळाल्या होत्या. मात्र, तरीही भाजपचे मताधिक्य जास्त होते. मात्र काँग्रेसला जागांचा फायदा झाला. 2018 मध्ये भाजपला 41.02% आणि कॉंग्रेसला 40.89% मते मिळाली. यावेळी भाजपला 48.55 टक्के तर काँग्रेसला 40.40 टक्के मते मिळाली. 2018 च्या तुलनेत यावेळी काँग्रेसच्या मतांची टक्केवारी केवळ 0.49 टक्क्यांनी कमी झाली आहे.
छत्तीसगड: एक टक्क्यापेक्षा कमी मतांमुळे सत्ता गेली
2023 च्या निवडणुकीत भाजपने 46.27 मते मिळवली आणि 54 जागा जिंकल्या. काँग्रेस 35 जागांवर घसरली आहे म्हणजे दोघांचेही विजय-पराजय यांचे अंतर 4 टक्क्यांहून कमी होते. पण, 19 जागांच्या फरकामुळे सत्तेची सर्व समीकरणे विस्कळीत झाली आहेत. यावेळच्या निवडणुकीत भाजपच्या मतांची टक्केवारी 14 टक्क्यांनी वाढली आहे. 2018 मध्ये भाजपला 32.97 टक्के मते मिळाली होती. त्याचवेळी एक टक्क्यांपेक्षा कमी मताधिक्याने कॉंग्रेसची सत्ता गेली आहे. गेल्या निवडणुकीत काँग्रेसला 43.04 टक्के मते मिळाली होती. यावेळी 42.23 टक्के मते मिळाली. छत्तीसगडमध्ये भाजप 49-50 जागा जिंकून तीनदा सरकारमध्ये आले आहे, हेही वास्तव आहे. 2003 मध्ये 50 जागा, 2008 मध्ये 50 जागा आणि 2013 मध्ये 49 जागा जिंकून भाजप सत्तेत आहे. छत्तीसगडमध्ये एकूण 90 जागा आहेत. बहुमतासाठी आवश्यक संख्या 46 आहे.
राजस्थान : सहाव्यांदा प्रथा सुरूच
राजस्थानात ही प्रथा 1800 पासून प्रचलित आहे. 1993 नंतर सहाव्यांदा मतदारांनी राजस्थानची सत्ता उलथवून टाकण्याची परंपरा कायम ठेवली आहे. एकूण 199 जागांवर निवडणूक झाली. सत्तेसाठी 101 जागांचा आकडा आवश्यक आहे. भाजपने 115 जागा जिंकल्या. म्हणजेच भाजपने यावेळी 42 जागा मिळवल्या आहेत. तर काँग्रेसच्या 69 जागा कमी झाल्या. 30 जागा काँग्रेसने गमावल्या. इतरांना 15 जागा मिळाल्या आहेत. 2018 मध्ये भाजपला 73 जागा मिळाल्या होत्या. काँग्रेसला 99 जागा मिळाल्या होत्या. इतरांनी 27 जागा जिंकल्या होत्या.
भाजपच्या मतदानाची टक्केवारी कमालीची वाढली
मतांच्या टक्केवारीबद्दल बोलायचे झाले तर यावेळी भाजपला 41.69 टक्के मते मिळाली आहेत. काँग्रेसला 39.53% मते मिळाली आहेत. 2018 मध्ये भाजपला 38.77% आणि कॉंग्रेसला 39.30% मते मिळाली. म्हणजेच काँग्रेसला यावेळी 0.23 टक्के जास्त मते मिळाली आहेत. पण, 30 जागा गमावल्या आहेत. त्याचवेळी, भाजपच्या मतदानाच्या टक्केवारीत 2.92 टक्क्यांची जबरदस्त सुधारणा झाली असून, भाजपला थेट 42 जागांचा फायदा झाला आहे. भाजपच्या मतदानाची टक्केवारी वाढल्याने काँग्रेसचे नुकसान झाल्याचे आकडेवारी सांगते.
तेलंगणा: काँग्रेसला 45 जागांचा फायदा
तेलंगणात केसीआर सत्तेबाहेर आहेत. ते 9 वर्षे सरकार चालवत होते. तेलंगणात काँग्रेसने प्रथमच सरकार स्थापन केले असून 2014 मध्ये केंद्रातील तत्कालीन काँग्रेस सरकारने तेलंगणा वेगळे राज्य केले होते. तेव्हापासून दोन निवडणुका झाल्या आणि दोन्हीमध्ये केसीआरचा पक्ष बीआरएस (पूर्वीचा टीआरएस) विजयी झाला. तेलंगणात 119 जागांवर निवडणूक झाली. बहुमतासाठी 60 जागांचा आकडा आवश्यक होता. या निवडणुकीत काँग्रेसने 64 जागा जिंकल्या बीआरएसने 39 जागा जिंकल्या. त्यात 49 जागांचे नुकसान झाले. भाजपने 8 जागा जिंकल्या आहेत.
काँग्रेसला 10 टक्के जास्त मते मिळाली
यापूर्वी 2018 मध्ये, भारत राष्ट्र समिती (पूर्वी तेलंगणा राष्ट्र समिती) ने 47.4 टक्के मते मिळवली होती आणि 88 जागा जिंकल्या होत्या. काँग्रेसला 29% मते मिळाली आणि 19 जागा जिंकून दुसऱ्या स्थानावर राहिला. यावेळी निवडणुकीत सारे चित्रच पालटले. काँग्रेसच्या मतांची टक्केवारी 10 टक्क्यांहून अधिक वाढली आणि 45 जागा वाढल्या, तर बीआरएसने 10 टक्के मतदानाची टक्केवारी गमावली आणि 49 जागा गमावल्या. 2018 मध्ये केवळ एक जागा जिंकणाऱ्या भाजपने जवळपास दुप्पट मतदान केले आहे. गेल्या निवडणुकीत त्यांना सुमारे 7 टक्के मते मिळाली होती. यावेळी सुमारे 14 टक्के मते मिळाली आहेत. भाजपने दोन पोटनिवडणुका जिंकल्या असून त्यांच्या आमदारांची संख्या तीन झाली आहे.
(हेही वाचा: Winter Session of Parliament : ‘तिसरी बार मोदी सरकार’; मोदींची Entry होताच खासदारांकडून घोषणा )
