ओपीडी रुग्णांना आरोग्य विम्याचे संरक्षण!

किडनी खराब झालेल्यांना डायलिसीसची उपचार पद्धती दिली जाते. ही उपचार पद्धती सतत घ्यावी लागते. पण ती ओपीडीत घ्यावी लागते. यासाठी हॉस्पिटलात भरती व्हावे लागत नाही हे एक उदाहरण दिले. असे बरेच उपचार आहेत. यांच्या आरोग्य विमा संरक्षणाचे काय? ‘डे केअर’ उपचार पद्धती असते म्हणजे उदाहरण द्यायचे तर मोतीबिंदूची शस्त्रक्रिया अशा ‘डे केअर’ उपचार पद्धतीत झाल्यावर तीन-चार तासांनी घरी पाठविले जाते. या ‘डे केअर’उपचार पद्धती ओपीडीमध्ये समाविष्ट नसते. नेचरोपथी उपचार पद्धतीही ओपीडी मानली जात नाही. याशिवाय सौंदर्य खुलविण्यासाठी घेतलेली उपचार पद्धती स्वतःस शस्त्राने किंवा अल्प पद्धतीने करून घेतलेली दुखापत ओपीडीत समाविष्ट होऊ शकत नाही.

ओपीडी उपचार पद्धतीचा निश्चित केलेल्या नियमांनुसार नेहमीच्या पॉलिसीत मिळू शकतो. किंवा यासाठी अतिरिक्त प्रिमियम भरूनही जास्त लाभ घेता येऊ शकतात. हॉस्पिटलात भरती होण्यापूर्वी 30 ते 90 दिवसांचा (प्रत्येक विमा कंपनीने यासाठीचा कालावधी वेगवेगळा ठरविलेला असतो) औषधे, डॉक्टरांचे सल्ला शुल्क, वैद्यकीय चाचण्या यासाठी केलेला खर्च विम्याचा दावा म्हणून संमत होऊ शकतो.

या हॉस्पिटलातून घरी आल्यावर 60 ते 180 दिवसांचा उपचार पद्धतीच्या खर्चाचा दावा संमत होऊ शकतो. या हॉस्पिटलात भरती होण्यापूर्वीचा व हॉस्पिटलातून घरी आल्यानंतरच्या ओपीडी खर्चाशिवाय अन्य कारणांनी झालेला ओपीडी खर्चही मिळू शकतो. पण तशी तरतूद पॉलिसी क्लॉज असावयास हवी. त्यामुळे पॉलिसी विकत घेताना अशी तरतूद पॉलिसीत आहे की नाही याची खातरजमा करून घ्यावी आणि अशी तरतूद असलेली पॉलिसी घेतल्यानंतर प्रिमियम जास्त भरावा लागणार हेदेखील ध्यानात ठेवावे. काही पॉलिसीत ओपीडी उपचार पद्धतीचे कव्हरेज अ‍ॅड ऑन कव्हर म्हणून दिले जाते. म्हणजे अतिरिक्त फायदा म्हणून दिले जाते.

हे कव्हर घेणार्‍यांना हॉस्पिटलात नेहमी ओपीडी रुग्ण म्हणून जाणार्‍यांंना फायदा देऊ शकते. हृदयरोग, दमा वगैरेंसारख्या रुग्णांना नेहमी उपचार घ्यावे लागतात व यासाठी नेहमी खर्च होत असतो. हा खर्च आरोग्य विमा कंपनीकडून मिळण्याची सोय ओपीडी कव्हरेज असल्यास मिळू शकते. काही आजार असे आहेत की, जे एकदा झाले की जन्मभर साथ देतात. उदाहरणच द्यायचे तर मधुमेह. हा आजार एकदा झाला की जिवंत असेपर्यंत साथ सोडत नाही. पण रुग्ण चांगल्या सवयींनी हा आजार नियंत्रणात ठेवू शकतो. हा आजार असणार्‍यांना सततची औषधे, रक्त तपासणी सारख्या चाचण्या नेहमी ठरावीक कालावधींनी कराव्या लागतात. अशांसाठी ओपीडी कव्हरेज फायद्याचे ठरते.

काही चांगल्या सहकारी बँका त्यांच्या अधिक वयाच्या भागधारकांना ओपीडी उपचार पद्धतीसाठी किंवा हेल्थ चेक अपसाठी दर दोन वर्षांनी ठरावीक रक्कम देतात. अस्थमा, मधुमेह, थायरॉईड, हृदय विकार तसेच पक्षाघात, डायलेसीस उपचार पद्धती वगैरे आजार असणार्‍यांनी ओपीडी क्लॉज समाविष्ट असलेलीच पॉलिसी घ्यावी.

ओपीडी उपचार पद्धतीचा खर्च साधारणपणे वर्षाला 5 ते 20 हजार रुपयांपर्यंत मिळतो. पण याहून अधिक खर्च संमत करणार्‍या पॉलिसीही आहेत. काही उपचार पद्धतीत रक्कम कमाल मंजूर करण्याचे नियम आखलेले आहेत. उदाहरणार्थ, रुग्ण फिजिओथेरपीची उपचार पद्धती घेत असेल तर प्रत्येक सिटिंगसाठी एक ठरावीक रक्कम मंजूर केली जाते. ओपीडी विमा संरक्षण कोणीही घेऊ शकतो. पण जे नेहमी ओपीडीत उपचार पद्धती घेतात अशांसाठीच याचा जास्त फायदा आहे. म्हणजे जास्त वयाच्या लोकांसाठी हे संरक्षण जास्त गरजेचे आहे.

ओपीडी उपचार पद्धती बाबतचे नियम प्रत्येक पॉलिसिनुसार वेगवेगळे आहेत. प्रत्येक विमा कंपनीनुसार वेगवेगळे आहेत. काही पॉलिसी लसीकरणाचा खर्चही देतात. सगळ्याच देत नाहीत. पॉलिसीत काय काय समाविष्ट आहे. हे स्वतः वाचावे. पॉलिसी गळ्यात मारणारा एजंट त्याचा धंदा व्हावा म्हणून काहीही खोटी किंवा चुकीची माहिती देतो हे नेहमी लक्षात ठेवले नाहीतर जेव्हा दावा सादर करायची वेळ येईल तेव्हा पश्चाताप करून घ्यावा लागणार नाही. पॉलिसीत जर 10 हजार रुपये ते 15 हजार रुपयांपर्यंतचे ओपीडी कव्हरेज समाविष्ट करावयाचे असेल तर पॉलिसीधारकाला प्रिमियम पैसा अतिरिक्त भरावा लागेल. ओपीडीसाठी केलेल्या दाव्याच्या 70 ते 80 टक्के रक्कम विमा कंपन्यांकडून मंजूर होते असा अनुभव आहे.

प्रसूती खर्चासाठी आरोग्यविमा संरक्षण याविषयी पाहू. नेहमीच्या आरोग्य विमा पॉलिसीत प्रसूतीचा खर्च मिळण्याची तरतूद नसते. काही विमा कंपन्यांनी त्यांच्या कॉम्प्रीहेन्सिव्ह आरोग्य विमा पॉलिसीत प्रसूती खर्च समाविष्ट केला आहे. काही कंपन्या यासाठी जास्तीचा प्रिमियम भरून अ‍ॅड-ऑन सुविधा देतात. प्रसूती विमा पॉलिसीत प्रसूती संबंधित होणारे सर्व खर्च मिळू शकतात. काही विमा कंपन्या प्रसूतीपूर्व व प्रसूतीनंतरचा तसेच नवजात बालकाचा औषधोपचाराचा खर्चही देतात. प्रसूती आरोग्य विमा संरक्षण कोणत्याही पॉलिसीत मुळात समाविष्ट नसते ते अतिरिक्त प्रिमियम भरून अतिरिक्त संरक्षण म्हणून घ्यावे लागते. सध्या प्रसूतीचा खर्च वाढलेला आहे.

नैसर्गिक प्रसूती झाली तर ७५ ते ८० हजार खर्च येतो आणि सिझेरियन करून प्रसूती झाली तर २ लाख रुपयांचा खर्च येतो. बर्‍याच विमा कंपन्यांच्या प्रसूती आरोग्य विमा पॉलिसी अशा खास प्रसूतीचाच खर्च देणार्‍या विशिष्ट पॉलिसी आहेत. गर्भधारणा झाल्यानंतर हे संरक्षण किंवा पॉलिसी मिळत नाही. काही काही विमा कंपन्या ही पॉलिसी उतरविल्यानंतर ३ ते ४ वर्षांनी प्र्रसूतीचा दावा संमत करतात. ३ ते ४ वर्षे ‘वेटिंग पिरियड’ मानला जातो. वेटिंग पिरियडचा कालावधी प्रत्येक विमा कंपन्यांचा वेगवेगळा आहे तसेच प्रत्येक विमा पॉलिसीचा वेगवेगळा आहे, पण प्रत्येक पॉलिसीत ‘वेटिंग पिरियड’चा क्लॉज असतोच.

त्यामुळे विवाह झाल्याबरोबर ही पॉलिसी घ्यावी व पाहिले मूल होण्यात वेटिंग पिरियड संपेपर्यंत थांबावे तात्काळ मूल होऊ देऊ नये. प्रसूती विमा योजनेत वंध्यत्व तपासणीचा व उपचाराचा खर्च, गर्भधारणा होऊ नये म्हणून केलेली शस्त्रक्रिया, स्टरलायझेशन किंवा डॉक्टर व्यतिरिक्त इतरांकडून करून घेतलेले उपचार यांचा खर्च मिळत नाही. काही कारणांनी झालेली ‘टर्मिनेशन ऑफ प्रेगनन्सी’ मासिक तपासणी वगैरेंचा खर्च न मिळणाच्या या पॉलिसी आहेत. हेल्थ पॉलिसीत प्रसूती पॉलिसी घेतली तर ती ठराविक रकमेच्या मर्यादेपर्यंतच मिळते.

या रकमेहून प्रसुतीसाठी अधिक खर्च झाला तर तो पॉलिसीधारकाला स्वत: सोसावा लागतो. प्रसूती पॉलिसी समाविष्ट असलेल्या आरोग्य विमा पॉलिसीचा प्रिमियम नेहमीच्या आरोग्य विमा पॉलिसीपेक्षा जास्त असतो. जसे वय वाढते तसा प्रसूती विमा पॉलिसीचा प्रिमियम वाढतो कारण महिलेचे जसे वय वाढते, तसा प्रसूतीचा गुंता वाढतो. नवजात बालकात जन्मलेल्या दिवसापासून ९० दिवस या विम्याचे संरक्षण मिळते.

तर मातेला प्रसूतीच्या तारखेपूर्वी तीस दिवसांचे व प्रसूतीच्या तारखेनंतर ६० दिवसांचे विमा संरक्षण या पॉलिसीत मिळते. तारखेपूर्वी प्रसूती झाली (प्रिमॅच्युअर) किंवा प्रसूतीच्या वेळी शारीरिक अडचणी निर्माण झाल्या म्हणजे रक्तदाब वाढला, रक्तदाब कमी झाला व अन्य काही अशाचा खर्चही मंजूर होणार की नाही, याबाबतचे क्लॉजही पॉलिसीधारकाने समजून घ्यायला हवेत. भराव्या लागणार्‍या प्रिमियममधून मिळणारा फायदा याचा अभ्यास करूनच पॉलिसी घ्यावी.

२५ वर्षांच्या महिलेला कसलेही आजार नाहीत व तिला ५ लाख रुपयांचा प्रसूती विमा उतरवायचा असेल तर तिला किती रक्कम प्रिमियम म्हणून द्यावी लागेल, त्याची माहिती स्टार हेल्थ, बजाज अलायन्स, एडलेवज हेल्थ इन्शूरन्स या कंपन्यांकडून मिळू शकेल. ज्या दांपत्यांना प्रसूती विमा संरक्षण घ्यायचे असेल. अशांनी लग्न झाल्याबरोबर लवकर पाळणा हलणार नाही, याची काळजी घ्यावी, असेच या कंपन्यांचा प्रिमियम आणि विशिष्ट कालावधीनंतर मिळणारा विमा हे पाहून लक्षात घ्यावे लागेल.