काळ्याशार डांबरी रस्त्यावरून वळण घेऊन त्याने कॉलनीत जाणारा रस्ता पकडला. कॉलनीच्या शेवटच्या टोकाला त्याची सोसायटी. विघ्नहर अपार्टमेंट. ५० फ्लॅटचा भव्य प्रकल्प. गेटजवळ येताच सिक्युरिटीनं तत्परतेने गेट उघडलं. गाडी आत घेतली. पार्किंगमधल्या नेमून दिलेल्या जागी त्याने पार्क केली. लिफ्टने चौथ्या मजल्यावर आला. घरी आला, फ्रेश झाला. बायकोने दिलेला चहाचा कप घेऊन बाल्कनीत आला. नुकतीच एक आरामखुर्ची त्याने घेतली होती. त्यावर जरा रिलॅक्स झाला.
नजर पोहचेपर्यंत दूरवर असंख्य इमारतींचे लुकलुकणारे दिवे दिसत होते. संध्याकाळची गार हवा सुटली होती. सूर्य मावळतीला जात होता. पक्षी घराकडे निघाले होते. हे आपलंच गाव ना..असा प्रश्न मनात येत होता. कारण गावात हे असलं दृश्य कुठून दिसणार! त्याचं आजवरचं आयुष्य गेलेलं गावातल्या जुन्या वस्तीत. गेली ५० वर्षे वास्तव्य केलेलं आपलं गाव कुठे आणि हे आपल्याच शहराचं उपनगर कुठं? दोन्हीत जमीन अस्मानाचं अंतर होतं. एकाच शहराची ही दोन रूपे होती. तो या बाल्कनीत बसला होता, पण मन गेलं होतं जुन्या वस्तीत, तेथील गल्लीबोळात, दगडी जोते असलेल्या वाड्यांमध्ये. दोन फूट जाडीच्या मातीच्या भिंतीमधून मिळणारा थंडावा आणि या बाल्कनीत येणारी गार हवा दोन्हीत काहीतरी फरक जाणवत होता.
बाहेर पाहिलं तर पावसाची रिपरिप सुरू झाली होती, पण त्याला दिसत होत्या कौलांवरून ओघळणार्‍या पागोळ्या. आठवत होते पत्र्यांवर पडणारे ताड ताड ताड आवाज. अचानक त्याला जुना अल्बम आठवला. त्यानं तो कपाटातून शोधून काढला. हा फोटो त्याच्या जावळाचा. तेव्हा काही घरोघरी कॅमेरे नव्हते. मग या सोहळ्यासाठी खास फोटोग्राफरला बोलावून आणलं होतं. म्हणजे असं त्याची आई म्हणायची. त्याला कसं आठवणार ते. पूर्णपणे चमनगोटा केलेलं ते त्यांचं डोकं. त्यावर गंधाने काढलेलं स्वस्तिक, आजूबाजूला बसलेली भावंडं, त्यांचे त्यावेळचे खास ठेवणीतले कपडे, सगळा काळ उभा राहिला डोळ्यांसमोर. एक एक पान उलगडत होतो. काळ मागे सरकत होता. त्या जुन्या घरातले दिवस आठवत होते. ती माणसं, आईवडील, आजी यांनी वास्तव्य केलेलं ते जुनं घर फोटोमधून पुन्हा एकदा डोळ्यांसमोर येत होतं.
वाड्यातल्या त्या घरातील खोल्या तशा छोट्याच होत्या आणि अडचणीच्यादेखील होत्या, पण त्या अडचणीच्या खरंच होत्या का? की आज या प्रशस्त घरात आल्यावर त्याला छोट्या, अडचणीच्या वाटल्या? तेथे राहत होतो तोपर्यंत हे कधीच जाणवलं नाही. त्या घरात असताना एक गोष्ट जाणवायची. आई, दादा, आजी इथे आपल्या आजूबाजूला कुठेतरी आहेतच. याच वास्तूत त्यांचा सहवास मिळालेला. या भिंतींनी त्यांना पाहिलंय, ऐकलंय. याच देवघरात दादा पूजेला बसायचे. ती अथर्वशीर्षाची, पुरुष सुक्ताची आवर्तनं याच वास्तूत झालीय. आजीच्या मुखावाटे आलेला हरिपाठ या भिंतींनी ऐकलाय. याच शहाबादी फरशांना आपल्या आजीच्या पायांचा स्पर्श झालाय. याच वास्तूत कितीतरी गणेश उत्सव, नवरात्र साजरे झालेत.
अल्बमची पानं उलटता उलटता तो खूपच भावनाविवश झाला. त्याला आतून गळबळून आलं. मग का कोण जाणे त्यांचं त्यालाच उमगलं की हे असं चांगलं नाही. आता ते घर, त्या आठवणी मागे ठेवायला हव्यात. सुधीर मोघेंचे शब्द त्याला आठवले. मित्रा, एका जागी नाही असे फार थांबायचे
नाही गुंतुन जायचे
नाही गुंतुन जायचे.
आणि मग एकामागून एक येणार्‍या न संपणार्‍या आठवणींना त्याने मनातून बाहेर काढले.
चहा पिऊन झाल्यावर तो उठला. आता त्याला या नवीन घराबद्दल आत्मियता वाटू लागली. या घराचे रूप पूर्णपणे वेगळे. हॉल, किचन, बेडरूम, खोल्या खोल्यातून तो हिंडला. मनाशी त्यानं ठरवलं की जुन्या घरात फार अडकायचे नाही. इथे येताना जुन्या आठवणी सोबत घेऊन आलो ते ठीकच, पण आयुष्याचा उर्वरित काळ आता याच घरात घालवायचा. आता या घरात प्रत्येक दिवस आनंदात घालवायचा. प्रत्येक क्षण सोन्याचा करायचा आणि जाताना सुंदर सुंदर आठवणी मागे ठेवायच्या, पुढच्या पिढीसाठी.
–सुनील शिरवाडकर
