ब्लू व्हेल आणि पॉकेमॉन हे मोबाइल गेम लहान मुले आणि तरुणांसाठी जीवघेणे ठरल्यानंतर त्यावर शासनाने बंदी आणली, परंतु त्याची जागा आता पब्जी आणि फोर्ट नाईट या दोन ऑनलाईन गेम्सने घेतल्याची धक्कादायक बाब पुढे आली आहे. राज्यभरातील शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये सर्वत्र या गेम्सनी थैमान घातले असून त्यामुळे मुलांच्या वर्तनावर दूरगामी घातक परिणाम होत आहे. या गेम्समुळे डिप्रेशनमध्ये गेलेली मुले आणि तरुणांची संख्या वाढली आहे, असे शहरातील मानसोपचार तज्ज्ञांनी ‘आपलं महानगर’शी बोलताना सांगितले. त्यातील अनेक मुलांवर मानसशास्त्रीय उपचारही सुरू असल्याची माहिती त्यांनी दिली. या गेम्समुळे मुलांचे शैक्षणिक नुकसान होत आहे. शिवाय त्यांच्यात गुन्हेगारी वृत्ती वाढत असल्याचेही दिसून येत आहे.
ब्लू व्हेल गेममुळे अनेक मुलांनी आपले आयुष्य संपवल्याची विदारक बाब गेल्या वर्षी पुढे आली होती. त्याचप्रमाणे पोकेमॉन गेमच्या नादात वाहनांचा विचार न करता रस्त्यावर उतरलेल्या बालकांसह युवकांच्या अपघाताच्या घटनाही गेल्या वर्षी घडल्या होत्या. या पार्श्वभूमीवर प्ले स्टोअरवरुन हे गेम्स ‘हद्दपार’ करण्यात आले. त्याचप्रमाणे भारत सरकारनेही या गेम्सवर बंदी घातली. त्यामुळे या गेम्सच्या लिंक पाठविण्यासही मज्जाव करण्यात आला. हे गेम्स बंद झाल्यानंतर पालकांनी थोडा सुटकेचा नि:श्वास सोडला नाही, तोच आता नव्या गेम्सनी त्यांना पुन्हा एकदा धडकी भरवली आहे. अँड्रॉईड मोबाईलवर अगदी सहजपणे डाऊनलोड होणार्‍या या गेम्समुळे मुलांना त्याचे व्यसन जडले आहे. मुलांना पालकांनी काही कामे सांगितली तरीही ते चिडचिड करुन त्यास नकार देतात, शिक्षकांच्या शिकवण्याकडे लक्ष देत नाहीत, गेमच्या विरोधात बोलणार्‍या शिक्षकांशी ते उध्दट बोलतात. त्यामुळे पालकांबरोबर शिक्षकांसाठीही आता हे गेम डोकेदुखी ठरत आहेत.
गेममुळे जडले सिगारेटचे व्यसन- (चौकट)
शहरातील एका मानसोपचार तज्ज्ञाकडे आलेल्या केसनुसार, गेमच्या नादी लागलेल्या नववीच्या मुलाला सिगारेट ओढण्याचे व्यसन जडले. गेम खेळताना प्रचंड मानसिक तणाव येत असल्यामुळे तो सिगारेटच्या माध्यमातून तणाव घालण्याचा प्रयत्न करत होता. सिगारेटमुळे तणाव दूर होतो असा गैरसमज चित्रपट, दूरचित्रवाणी वाहिन्यांवरील मालिका आणि तत्सम बाबींमुळे पसरतो. त्यामुळे मुले त्याचे अनुकरण करतात.
– – –
काय आहे पब्जी गेम
‘प्लेअर अननोन्स बॅटल ग्राऊंड’ असा फुलफॉर्म असलेला पब्जी गेम अँड्रॉइड फोनवर विनामूल्य खेळता येतो. अर्थात तो खेळण्यासाठी इंटरनेटवर पैसा खर्च होतच असतो. एकावेळी जगभरातील शंभर लोक एकत्रितरित्या हा गेम खेळू शकतात. यातील प्रत्येकावर ९९ खेळाडूंना मारण्याचे आव्हान असते. या ९९ खेळाडूंना मारण्याच्या नादात वेळेचा मोठा अपव्यय होत असतो. गेम खेळताना मुले गेममध्ये इतकी गुंग होतात की, आजूबाजूला काय घडतेय याचेही त्याला भान राहत नाही. इतकेच नव्हे तर मुलगा जेवणा-खाण्याच्या वेळादेखील पाळताना दिसत नाही. फोर्ट नाईट गेमदेखील याच धाटणीचा असून, मुले त्याकडेदेखील मोठ्या प्रमाणात वळत असल्याचे दिसते.
काय होते या गेममुुळे-
– मुले अभ्यास करण्यास आणि परीक्षा देण्यास टाळाटाळ करतात.
– मुलांच्या वर्तनात चिडचिडेपणा येतो.
– जी मुले शाळा-महाविद्यालयात चांगल्या गुणांनी उत्तीर्ण होत होती, त्यांची गुणवत्ता काही महिन्यातच कमालीची घसरली.
– वर्गात शिक्षक शिकवत असताना मुले बेंचखाली मोबाइल ठेऊन चोरुन हा गेम खेळतात, त्यामुळे शिकण्याकडे दुर्लक्ष होते.
-मुलांमध्ये हिंसक वृत्ती वाढीस लागते.
-मुलांना जेवणा-खाण्याचे भानही राहत नाही.
– मुले व्यसनाधीन होतात.
– – – –
मैदानी खेळांकडे मुलांना वळवावे
पब्जी आणि फोर्ट नाईट गेममुळे मुलांच्या मानसिकतेवर परिणाम होत असल्याच्या तक्रारी वाढल्या आहेत. माझ्याकडे महिनाभरात अशा प्रकारच्या सुमारे दहा केसेस आल्या आहेत. मुलांना सहजासहजी मोबाईल आणि इंटरनेट उपलब्ध करुन दिल्यामुळे ही समस्या अधिक वाढली आहे. त्यातून मुक्तता मिळविण्यासाठी मुलांकडून थेट मोबाईल काढून न घेता गेम खेळण्याचा कालावधी हळूहळू कमी कसा होईल, यावर भर द्यावा. सुरुवातीला दोन दिवसांतून एकदा त्यानंतर आठवड्यातून एकदाच गेम खेळण्यास परवानगी द्यावी. याच दरम्यान, मुलांचे मन मैदानी खेळांकडे वळवावे, जेणेकरुन त्यांची ऊर्जा त्यात खर्ची होईल.
– डॉ. नीलम मुळे, मानसोपचार तज्ज्ञ (फोटो)
– –
पॉर्न साईटकडे तरुणाई
ऑनलाईन गेम सुरू असताना वारंवार फ्लॅश जाहिराती येत असतात. या जाहिराती पॉर्न साईटकडे तरुणांना वळविणार्‍या असतात. त्यामुळे गेम खेळताना पॉर्न साईटकडे वळणार्‍या तरुणांची संख्याही वाढलेली दिसते.
– तन्मय दीक्षित, सायबर तज्ज्ञ (फोटो)
लेक्चर सुरू असताना मुले बेंचखाली मोबाईल ठेवून पब्जी गेम खेळत असल्याचे निदर्शनास आले. वास्तविक महाविद्यालयात मोबाईलला बंदी आहे. तरीही मुले लपवून मोबाईल आणतात आणि गेम खेळत बसतात. त्यामुळे स्वाभाविकपणे त्यांचे शिक्षणाकडे दुर्लक्ष होत आहे. विद्यार्थ्यांना आम्ही कडक शब्दांत समज दिली आहे.
– प्रा. संजय भंडारी
