गुजरातमधील गोध्रा घटनेनंतर 2002 च्या बिल्किस बानो सामूहिक बलात्कार प्रकरणात जन्मठेपेची शिक्षा झालेल्या सर्व 11 दोषींची सोमवारी गोध्रा उप कारागृहातून सुटका करण्यात आली आहे. गुजरात सरकारने माफी धोरणांतर्गत सर्व दोषींची सुटका करण्यास मान्यता दिली. गोध्रा रेल्वे अग्निकांडच्या घटनेनंतर गुजरातमध्ये जातीय दंगल उसळली होती. मार्च, 2002 मध्ये गर्भवती बिल्किस बानो हिच्यावर सामूहिक बलात्कार झाला होता. (11 convicts serving life imprisonment in bilkis bano rape case released)
या हिंसाचारात बानोच्या घरातील 7 सदस्यांची हत्या करण्यात आली होती. मात्र कुटूंबातील अन्य 6 सदस्य कसातरी जीव वाचवून पळाले होते. त्यावेळी मुंबईतील विशेष सीबीआय न्यायालयाने 21 जानेवारी 2008 रोजी कारवाई केली होती. त्यानंतर या 11 जणांवर बिल्किस बानो महिलेवर सामूहिक बलात्कार व तिच्या कुटूंबातील 7 जणांची हत्या केल्याचा आरोप लावण्यात आला. त्यानंतर मुंबई उच्च न्यायालयानेही विशेष सीबीआय न्यायालयाचा निर्णय कायम ठेवला.
या प्रकरणी सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्देशानंतर गुजरात सरकारने एक समिती बनवली. त्याचे प्रमुख पंचमहलचे जिल्हाधिकारी सूजल माएत्रा होते. समितीने एकमताने निर्णय घेतला की, सर्व 11 आरोपींना माफी द्यावी. समितीचा निर्णय राज्य सरकारला कळविण्यात आला. त्यानंतर सर्वांना तुरुंगातून मुक्त करण्यात आदेश देण्यात आला, असे त्यांनी सांगितले.
बिल्किस बानो सामूहिक बलात्कार प्रकरणात महत्वाचे 10 मुद्दे
- गुजरातमधील गोध्रा घटनेनंतर 2002 च्या बिल्किस बानो सामूहिक बलात्कार प्रकरणात जन्मठेपेची शिक्षा झालेल्या सर्व 11 दोषींची सोमवारी गोध्रा उप कारागृहातून सुटका करण्यात आली.
- या प्रकरणात, दोषींनी 15 वर्षांपेक्षा जास्त काळ तुरुंगवास भोगला होता, त्यानंतर त्यांच्यापैकी एकाने त्याच्या मुदतपूर्व सुटकेसाठी सर्वोच्च न्यायालयात धाव घेतली.
- पंचमहालचे जिल्हाधिकारी सुजल मायात्रा, जे पॅनेलचे अध्यक्ष होते, म्हणाले की सर्वोच्च न्यायालयाने गुजरात सरकारला त्याच्या माफीच्या मुद्द्यावर लक्ष देण्याचे निर्देश दिले होते, त्यानंतर सरकारने एक समिती स्थापन केली.
- या प्रकरणातील दोषींना भारतीय दंड संहितेअंतर्गत बलात्कार, खून आणि गर्भवती महिलेची बेकायदेशीरपणे एकत्र जमवण्याचा कट रचल्याप्रकरणी दोषी ठरवण्यात आले होते.
- विशेष न्यायालयाने पुराव्याअभावी अन्य सात आरोपींची निर्दोष मुक्तता केली. खटल्यादरम्यान एका आरोपीचा मृत्यू झाला होता.
- या समितीने सर्व 11 दोषींना सोडण्याच्या बाजूने एकमताने निर्णय घेतला. त्याचवेळी राज्य सरकारकडे शिफारस पाठवून त्यांच्या सुटकेचे आदेश जारी करण्यात आले.
- गुजरातमध्ये 2002 च्या दंगलीनंतर बिल्किस बानोवर हल्ला झाला होता. अहमदाबादच्या रणधिकपूर येथे राहणाऱ्या बिल्किस बानोच्या कुटुंबातील सात जण या हल्ल्यात ठार झाले. त्यावेळी बिल्किस केवळ 19 वर्षांची होती आणि ती पाच महिन्यांची गर्भवती होती, तिच्यावर सामूहिक बलात्कार झाला.
- मानवाधिकार वकील शमशाद पठाण यांनी सोमवारी रात्री सांगितले की, बिल्किस प्रकरणापेक्षा कमी जघन्य गुन्हे केलेल्या मोठ्या संख्येने दोषी कोणत्याही सूटशिवाय तुरुंगात आहेत. अशा व्यवस्थेत बळीची अपेक्षा कमी होते.
- एप्रिल 2019 मध्ये, सुप्रीम कोर्टाने गुजरात सरकारला बिल्किस बानोला 50 लाख भरपाई, नोकरी आणि घर देण्याचे निर्देश दिले.
- ज्या 11 दोषींना मुदतीपूर्वी सोडण्यात आले त्यात जसवंतभाई नई, गोविंदभाई नई, शैलेश भट्ट, राधेशाम शाह, बिपिन चंद्र जोशी, केसरभाई वोहनिया, प्रदीप मोरधिया, बकाभाई वोहनिया, राजूभाई सोनी, मितेश भट्ट आणि रमेश चंदना यांचा समावेश आहे.
हेही वाचा – ‘हॅलो’ हा शब्द 18 व्या शतकातला; त्याचा अर्थ आश्चर्य व्यक्त करणे असा, सुधीर मुनगंटीवार यांचा विरोधकांना टोला