साडीला कोणाच्याही परिचयाची गरज नाही. शतकानुशतके भारतीय महिला साडी (women in saree) परिधान करत आल्या आहेत. साडी हा एक लांब आणि आयताकृती कापडाचा तुकडा आहे, जो शरीराभोवती वेगवेगळ्या प्रकारे गुंडाळला जाऊ शकतो आणि कोणत्याही स्त्रीला सुंदर दिसते. साडी विवाह, सण आणि धार्मिक प्रसंगी आणि विशेष प्रसंगी महिला परिधान करतात. पण, अनेक ठिकाणी तो रोजचा पोशाख म्हणूनही महिला साडी नेसतात. आपल्या देशात साड्यांचे अनेक प्रकार आहेत, देशातील वेगवेगळ्या राज्यांच्या साड्यांच्या खास खासियत आहे. जर तुम्हाला देशातील प्रत्येक प्रादेशिक साड्यांबद्दल काही खास माहिती नसेल आणि तुम्हाला जाणून घ्यायचे असेल तर आज आपण या लेखातून माहिती जाऊन घेऊ या.
भारताच्या प्रत्येक राज्यात साड्यातून विविध प्रदेशांची अनोखी संस्कृती, परंपरा आणि वारसा दर्शवतात. भारतातील प्रत्येक राज्याची साडीची स्वतःची वेगळी शैली आणि ओळख असते, जी या साडीना वेगळे बनवते. प्रादेशिक साड्या अनेकदा पारंपारिक तंत्रे आणि प्रदेशाशी संबंधित साहित्य वापरून बनवल्या जातात, ज्यामुळे त्या भारताच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचा एक महत्त्वाचा भाग बनतात.
साड्यांची उत्पत्ती आणि विकास
साड्यांचे सर्वात जुने पुरावे हे सिंधू संस्कृतीत सापडतात, जे सुमारे 3300 ईसापूर्व ते 1300 ईसापूर्व अस्तित्वात होते, असे मानले जाते की, त्या काळातील स्त्रिया कपडे घालत असत, जे आताच्या आधुनिक काळातील साडीसारखे होते. काळानुसार, साड्यामध्ये बदल झाले आहेत. मुघलांच्या काळात जे 16 व्या शतकापासून ते 19व्या शतकापर्यंत साड्या अधिक सुंदर होते आणि यात एम्ब्रॉएडरी, सीक्विन आणि अन्य एम्बेलिशमेंटपासून तयार झाली. बनारसी आणि चिकनकारी साड्या आजही पॉपुलर आहेत. या साड्यात आजही मुगल प्रभाव दिसून येतो.
साडी प्रत्येक पिढीत ऐवढी पॉपुलर का ?
या साड्या वेगवेगळ्या स्टाइलने नेसल्या जातात. साडी ही फॉर्मल आणि कॅजुअल अशा दोन्ही वेळीस आवडीने नेसतात. स्री या साडीमध्ये comfort tablet असतात. यासाठी साडी सर्वात जास्त पॉपुलर आहेत. गाउन सूटसारख्या अन्य फॉर्मल वेअर व्यतिरीक्त, साडीमध्ये फ्री मूवमेंट करणे शक्य आहे.
देशातील प्रादेशिक साड्या
बनारसी साडी
बनारसी साडी ही प्रामुख्याने वाराणसी शहरात बनविले जाते. ज्यात उत्तर प्रदेशमध्ये बनारसी शहराच्या नावावरुन साडीची ओळल्या जातात. या साड्या इन्ट्रिकेल ब्रोकेड वर्क, जरी बॉर्डर आणि रिच सिल्क फॅब्रिकसाठी ओळखल्या जातात. बनारसी साडीमध्ये स्त्री लग्जरियस आणि एलीगेंट दिसतात.
बनारसी साड्या मुख्यतः उत्तर प्रदेशातील बनारस या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या वाराणसी शहरात बनवल्या जातात. बनारसी साड्या त्यांच्या ब्रोकेड वर्क, जरीच्या बॉर्डर आणि समृद्ध सिल्क फॅब्रिकसाठी ओळखल्या जातात, हे सर्व त्यांना विलासी आणि मोहक अपील देतात.
बनारसी साड्या बनवण्याची कला मुघल काळातील आहे, जेव्हा पर्शियातील विणकरांना राजेशाही दरबारांसाठी कापड बनवण्यासाठी भारतात आणले जात होते. कालांतराने, हे विणकर बनारसमध्ये स्थायिक झाले आणि बनारसी साड्या तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या रेशीम आणि ब्रोकेड कापड विणण्यास सुरुवात केली.
भारतीय पौराणिक कथा, निसर्ग आणि स्थापत्य रचना सामान्यतः बनारसी साड्यांवर दिसू शकतात. त्यांच्याकडे अनेकदा गुंतागुंतीचे फुलांचे नमुने, मोर, आणि मंदिराच्या सीमा असतात. बनारसी साड्यांवरील जरीचे काम त्यांना इतर प्रादेशिक साड्यांपेक्षा वेगळे बनवितात. जरीचे धागे शुद्ध सोन्याचे किंवा चांदीचे असतात आणि एक मजबूत आणि टिकाऊ धागा तयार करण्यासाठी ते रेशमी धाग्यांभोवती फिरवले जातात. बनारसी साड्यांवरील जरीचे काम पूर्ण होण्यासाठी अनेक आठवडे किंवा महिने लागू शकतात, पूर्णपणे डिझाइनवर अवलंबून.
कांजीवरम साडी
कांजीवरम साडी, ज्याला कांचीपुरम साडी असेही म्हटले जाते, ही दक्षिण भारतातील तामिळनाडूमधील कांचीपुरम शहरात बनविली जाते. या शहराच्या नाववरून कांजीवरम साडीचे नाव देण्यात आले आहे.
कांजीवरम साडी बनवताना अनेक टप्पे आहेत. कांजीवरम साड्या बनवण्यासाठी वापरण्यात येणारे रेशीम कर्नाटकातून आणले जाते आणि ते उच्च दर्जाचे असते. त्यानंतर ते हाताने विणले जाते, प्रत्येक साडी पूर्ण होण्यासाठी तीन ते चार आठवडे लागतात.
बनारसी साडी आणि कांजीवरम साडी या दोन्ही भारतीय कारागिरीचे उत्कृष्ट नमुने आहेत. त्यांच्या विणकामाचे तंत्र, रचना आणि शुद्ध जरीचा वापर. तथापि, या दोन पारंपारिक प्रादेशिक साड्यांमध्ये विणण्याचे तंत्र, डिझाइन्स, जरी आणि रंगांमध्ये काही फरक आहेत, जे त्यांना एकमेकांपासून वेगळे करतात.
पैठणी साडी
पैठणी साडी ही सिल्क साडी आहे, जी महाराष्ट्रातील पैठण शहरात बनवली जाते. पैठणी साड्या त्यांच्या गुंतागुंतीच्या किनारी आणि पदरवर वैशिष्ट डिजाइन असते, ज्यात मोर, फुले आणि बैल सारख्या डिझाइन आहेत. पैठणी साड्या त्यांच्या कन्ट्र्रास्ट रंगासाठी देखील ओळखल्या जातात, बॉर्डर आणि पदर बहुतेक वेळा बाकीच्या साडीपेक्षा वेगळा रंग असतो.
चंदेरी साडी
चंदेरी साडी ही एक प्रकारे लाइटवेट कॉटनची सिल्क साडी असते. चंदेरी साडी मध्य प्रदेशच्या चंदेरी शहरात बनविली जाते. चंदेरी साड्या हा मध्य प्रदेशातील चंदेरी शहरात बनवलेल्या हलक्या वजनाच्या सुती किंवा रेशमी साड्यांचा एक प्रकार आहे. या साड्या त्यांच्या निखळ पोत, सूक्ष्म डिझाईन्स आणि गुंतागुंतीच्या विणकामासाठी ओळखल्या जातात.
हेही वाचा – लिनेन साडीची अशी घ्या काळजी
