फ्रिट्झ हेबर यांचा आज स्मृतिदिन. फ्रिट्झ हेबर हे जर्मन भौतिक रसायनशास्त्रज्ञ होते. त्यांना नायट्रोजन निराकरणावरील यशस्वी कार्यासाठी रसायनशास्त्रासाठी १९१८ चे नोबेल पारितोषिक देण्यात आले आहे. त्यांचा जन्म ९ डिसेंबर १८६८ रोजी जर्मनीतील ब्रेस्लाऊ येथे झाला. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण स्थानिक शाळेत झाले. नैसर्गिक रंग आणि रंगद्रव्यांचे यशस्वी आयातदार म्हणून त्यांच्या वडिलांच्या व्यवसायामुळे प्रभावित होऊन त्यांनी १८८६ मध्ये बर्लिन विद्यापीठात रसायनशास्त्राचा अभ्यास केला. त्यानंतर त्यांनी बर्लिन विद्यापीठातून डॉक्टरेट प्राप्त केली.
१८९४ मध्ये कार्लस्रुहे येथील फ्रिडेरिसियाना टेक्निशे हॉचस्च्युले येथे रासायनिक आणि इंधन तंत्रज्ञान विभागामध्ये त्यांची सहाय्यक म्हणून नियुक्ती झाली. येथे त्यांनी १९०६ मध्ये पूर्ण प्राध्यापक होण्यासाठी शैक्षणिक पदांवर वेगाने काम केले. नंतर त्यांनी इंग्लंडमध्ये केंब्रिज विद्यापीठात विल्यम पोपच्या प्रयोगशाळेत काम केले.कार्लस्रुहे येथे नियुक्ती झाल्यानंतर त्यांनी भौतिक रसायनशास्त्राच्या क्षेत्रात प्रवेश केला.
कार्लस्रुहे विद्यापीठात १८९४ ते १९११ या काळात हेबर आणि त्यांचे सहाय्यक रॉबर्ट ले रॉसिग्नॉल यांनी हॅबर-बॉश प्रक्रियेचा शोध लावला. जी उच्च तापमान आणि दाबाच्या परिस्थितीत हायड्रोजन आणि वातावरणातील नायट्रोजनपासून अमोनियाची उत्प्रेरक निर्मिती आहे. हेबर-बॉश प्रक्रिया ही औद्योगिक रसायनशास्त्रातील मैलाचा दगड होती.
नायट्रोजन-आधारित उत्पादनांचे उत्पादन जसे की खत आणि रासायनिक फीडस्टॉक्स, जे पूर्वी मर्यादित नैसर्गिक ठेवींमधून अमोनियाच्या संपादनावर अवलंबून होते, आता सहज उपलब्ध, मुबलक बेस-वातावरणातील नायट्रोजन वापरून शक्य झाले आहे. या कामासाठी हॅबर यांना रसायनशास्त्रातील १९१८ चा नोबेल पारितोषिक देण्यात आले. अशा या महान शास्त्रज्ञाचे २९ जानेवारी १९३४ रोजी निधन झाले.
