अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स!

– राम डावरे

अजय एक प्रामाणिक करदाता, तो नेहमी त्याचे आयकर रिटर्न वेळेत भरतो. मागील वर्षी तो माझ्याकडे जुलैमध्ये आयकर रिटर्न भरण्यासाठी आला होता. त्याचे सर्व उत्पन्न पकडून त्याला 60 हजार रुपये आयकर भरावा लागत होता आणि तेवढी रक्कम भरण्याच्या तयारीनिशी तो माझ्याकडे आला होता, परंतु त्याला त्या 60 हजार आयकरावर 12 हजार व्याजसुद्धा भरावे लागणार होते. त्याचे म्हणणे असे होते की, मी जर मुदतीत आयकर रिटर्न भरत असेन तर मी व्याज का भरू?

अजयसारख्या अनेक आयकरदात्यांना हेच माहीत असते की आर्थिक वर्ष संपले की जुलै ते ऑक्टोबरपर्यंत ठरवून दिलेल्या तारखांच्या आत रिटर्न भरणे, परंतु ज्या त्या आर्थिक वर्षाचा आयकर हा त्या वर्षातच भरावा लागतो आणि तो नंतर भरला किंवा उशीर झाला तर त्यावर व्याज भरावे लागते. सध्या सुरू असलेले आर्थिक वर्ष 1 एप्रिल 2023 ला सुरू झाले आहे. ते वर्ष हे 31 मार्च 2024 ला संपेल. या वर्षासाठीचा जो काही आयकर तुम्हाला भरायला लागत असेल तो या वर्षातच भरावा लागतो. त्यालाच अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स असे म्हणतात. आर्थिक वर्ष चालू असताना त्यावर्षीच्या प्रत्यक्ष मिळालेल्या आणि वर्ष संपेपर्यंत मिळू शकणार्‍या उत्पन्नाचा अंदाज बांधून त्यावर एक देय असलेल्या आयकराचा अंदाज बांधून हा अग्रीम कर भरावा लागतो.

1. अग्रीम कर भरणे कुणाला बंधनकारक आहे : जर करदात्यांचा कर हा वार्षिक 10 हजारांहून अधिक असेल तर आर्थिक वर्ष संपायच्या आधीच म्हणजेच 15 मार्चपर्यंत हा कर भरावा लागतो. आयकरानुसार ज्येष्ठ व्यक्ती (सीनिअर सिटीझन ) ज्यांचे वय 60 वर्षांपेक्षा जास्त आहे व त्यांना व्यवसायापासून उत्पन्न नसेल तर त्यांना अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स भरणे गरजेचे नाही.

2. कधी भरायचा अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स : आयकर कायद्यानुसार अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स हा चार हप्त्यांमध्ये भरावा लागतो. 15 जूनपर्यंत 15 टक्के, 15 सप्टेंबरपर्यंत 45 टक्के, 15 डिसेंबरपर्यंत 75 टक्के व 15 मार्चपर्यंत 100 टक्के अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स भरावा लागतो. जे व्यापारी आणि व्यावसायिक आपले उत्पन्न हिशोब न ठेवता आयकर कायद्यातील कलम 44 ए, डी, 44 ए, इ ह्या कलमाखाली भरतात त्यांना सरकारने चार हप्त्यांऐवजी एकाच हप्त्यात अग्रीम कर भरण्याची मुभा दिली आहे आणि तो हप्ता त्यांना 15 मार्चपूर्वी भरणे गरजेचे आहे.

3. कसा काढायचा अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स : अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स काढताना तुम्हाला तुमचे वार्षिक उत्त्पन्न किती राहणार आहे याचा अंदाज करून कर काढायचा आहे. त्यासाठी तुमचे मागील वर्षी किती उत्पन्न होते व किती टॅक्स भरला होता याचीसुद्धा मदत होते. असा कर काढताना तुमचा काही टीडीएस कापलेला असेल तर तो वजा करावा लागतो.

पहिले दोन हफ्ते (15 जून आणि 15 सप्टेंबर)चा कर काढताना थोडे अंदाज चुकू शकतात. कारण आपल्याकडे उत्पन्नाची माहिती नसते, परंतु नोकरदारवर्गाला अगोदरच माहिती असते की आपला पगार किती राहणार आहे. त्यामुळे त्यांचा अंदाज चुकत नाही. नोकरदारवर्गाचा बराच कर हा मालक पगारातून कापत असतो, म्हणून त्यांना अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स भरावा लागत नाही, परंतु नोकरदारवर्गाला इतर काही उत्पन्न मिळत असेल जसे की बँक व्याज, म्युच्युअल फंड किंवा शेअर्स डिव्हीडंड, शेती उत्पन्न, शेअर्स विक्री, भाडे इत्यादी असेल तर त्यांना अग्रीम कर भरणे बंधनकारक आहे. आयकर विभागाकडे आपली माहिती ही आता अगोदरच पोहचलेली असते. ती माहिती तुमच्या आयकर पोर्टलवर लॉगिन करून बघायला मिळते. तिचासुद्धा उपयोग अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स काढण्यासाठी होत असतो.

4. अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स भरला नाही तर व्याज भरावे लागते का : आपण दिलेल्या सलग चार तारखांना आयकर भरला नाही तर तुम्हाला व्याजसुद्धा भरावे लागते. आयकर कायदा कलम 234 ब खाली 1 टक्का व कलम 234 क खाली 1 टक्का असे दर महिन्याला 2 टक्के असे व्याज तुम्हाला भरावे लागेल. जरी आयकर रिटर्न भरण्याच्या तारखा ह्या वर्ष संपल्यानंतर जुलैपासून ऑक्टोबरपर्यंत असतील तरीही तुम्ही अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स भरला नाही तर तुम्हाला व्याज भरावे लागेल.

5. आर्थिक वर्ष 2023-24 पासून आयकराची नवीन स्कीम बंधनकारक : आर्थिक वर्ष 2023-24 पासून आयकर काढण्याची नवीन स्कीम ही आपोआप लागू होईल. तुम्हाला जर जुन्या स्कीमखाली आयकर भरावयाचा असेल तर तुम्हाला ती स्कीम निवडावी लागेल. पगारदार करदात्याला जुन्या स्कीममधून नवीन स्कीममध्ये दरवर्षी जी फायदेशीर आहे ती निवडण्याची मुभा आहे, परंतु इतर करदात्यांनी एकदा जुनी किंवा नवीन स्कीम निवडली तर ती बदल करण्याची त्यांना मुभा नाही. त्यामुळे पगारदार सोडून इतर करदात्यांच्या स्कीम निवडताना विशेष काळजी घेणे जरुरी आहे.

6. जुन्या आणि नवीन स्कीममध्ये फरक काय? ः करदात्यांनी समजून घेणे जरुरी आहे की नवीन स्कीममध्ये तुम्हाला कलम 80 अंतर्गत कुठल्याही वजावटी मिळणार नाही आणि नवीन स्कीममध्ये 0 टक्क्यापासून 30 टक्क्यांपर्यंत सहा वेगवेगळ्या दराने व स्लॅबनुसार कर भरावा लागणार आहे. जुन्या स्कीममध्ये 0 टक्क्यापासून 30 टक्क्यांपर्यंत चार वेगवेगळ्या दराने व स्लॅबनुसार टॅक्स भरावा लागेल. जुन्या स्कीममध्ये कुठलीही वजावट न घेता उत्पन्न 5 लाखांच्या खाली असेल तर टॅक्स लागणार नाही. नवीन स्कीममध्ये 7 लाखांच्या खाली असेल तर टॅक्स भरावा लागणार नाही. जुन्या स्कीममध्ये जरी टॅक्स दर जास्त असेल तरीही तुम्हाला कलम 80च्या वजावटी मिळणार आहेत. तसेच गृहकर्ज व्याज वजावटसुद्धा तुम्हाला जुन्या स्कीमखाली मिळणार आहे की, जी नवीन स्कीमखाली उपलब्ध नाही. कोणती स्कीम चांगली म्हणजे कमी आयकर येईल याचे उत्तर मोघम देणे कठीण आहे. प्रत्येकाची टॅक्स सेविंग गुंतवणूक किती आहे यानुसार उत्तर बदलत जाणार आहे. त्यामुळे सर्वांनी दोन्ही स्कीमने टॅक्स काढून मगच ठरवावे लागेल की कुठली स्कीम योग्य आहे. आजच्या लेखाचा महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स तुम्हाला 15 मार्च 2024 पूर्वीच भरणे गरजेचे आहे, नाहीतर महिन्याला 2 टक्के व्याज भरण्याची तयारी ठेवावी लागेल.