पुणे – क्षयरोगाचा (TB) फुफ्फुसांवर परिणाम होतो हे प्रत्येकालाच माहित आहे. डोळ्यांवरही त्याचा परिणाम होतो हे मात्र फार कमी लोकांना ठावूक आहे. 21 वर्षांच्या येमेनी तरुणीवर पुण्यातील अपोलो स्पेक्ट्रा रुग्णालयात डोळ्यांतील टीबी (Ocular TB) वर यशस्वीपणे उपचार करण्यात आले असून तिची दृष्टी वाचविण्यात डॉक्टरांना यश आले आहे.
२१ वर्षीय क्रिस्टी डिसूझा (नाव बदललेलं) येमेनची रहिवासी ही एका लॅबमध्ये टेक्निशियन म्हणून कार्यरत होती. सतत ताप येणे आणि तीन महिन्यांत सुमारे 14 किलो वजन कमी झाल्यामुळे या तरुणीने डॉक्टरांकडे धाव घेतली. सुरुवातीला तिला खूप अशक्तपणा जाणवत होता आणि ती तिची दैनंदिन कामे सहजतेने करू शकत नव्हती. तिच्यावर अनेक वेळा स्थानिक रुग्णालयात व्हायरल इन्फेक्शनसाठी उपचारही करण्यात आले. मात्र दिवसेंदिवस तिची तब्येत ढासळू लागल्याने तिचे कुटुंबीय घाबरले. शेवटी तिने भारताच्या दिशेने धाव धेत पुण्यातील अपोलो स्पेक्ट्रा हॉस्पिटल गाठले.
हेही वाचा – पुरुष खरचं मुलाला जन्म देवू शकतो का?
अपोलो स्पेक्ट्रा पुणेचे इंटरनल मेडिसिन एक्स्पर्ट डॉ सम्राट शाह सांगतात, संबंधित रुग्ण आमच्याकडे वजन कमी झाल्याची तसेच सतत तापाची तक्रारी घेऊन आली होती. याशिवाय या रुग्णाला इतर कोणत्याही समस्या जाणवत नव्हत्या. वजन कमी होण्याचे कारण शोधण्यासाठी सविस्तर तपासणी करण्यात आली आणि सर्व अहवाल सामान्य आले. वजन कमी करण्याचे कोणतेही कारण आम्हाला सापडले नाही. रुग्णाचे अनुवांशिक रोग आणि स्वयंप्रतिकार रोगांसाठी मूल्यांकन करण्यात आले आणि ते देखील नकारात्मक आले. वजन कमी होण्याच्या दुर्मिळ कारणांपैकी एक म्हणजे डोळ्यातील क्षयरोग असल्याने तिला पुढे नेत्रतपासणीसाठी पाठवण्यात आले. डोळ्यांच्या तपासणीत एकाधिक ग्रॅन्युलोमाची उपस्थिती दिसून आली जी क्षयरोग आणि अनुवांशिक रोगांमध्ये दिसू शकते. त्यामुळे क्षयरोगाची चाचणी, क्षयरोग तपासणी आणि काही रक्त तपासणी करण्यात आल्या आणि या चाचणीचा अहवाल सकारात्मक आला.
ऑक्युलर टीबी म्हणजे एम क्षयरोगाच्या प्रजातींद्वारे होणारा संसर्ग जो डोळ्याच्या कोणत्याही भागावर दुष्परिणाम करू शकतो. ऑक्युलर टीबी फुफ्फुसाच्या टीबीच्या क्लिनिकल पुराव्याशी संबंधित असू शकत नाही. एक्स्ट्रा-पल्मोनरी टीबी (फुफ्फुसांच्या व्यतिरिक्त टीबी) चे लक्षणे असलेल्या 60% रुग्णांना पल्मोनरी टीबीचे निदान होत नाही. नेत्र क्षयरोगाचे निदान आव्हानात्मक आहे. सर्वसाधारणपणे, अंधुक दृष्टी आणि प्रकाशाची संवेदनशीलता ही सर्वात सामान्य लक्षणे आहेत आणि ती केवळ नोंदवलेली लक्षणे असू शकतात. रुग्णांमध्ये लक्षणे नसणे किंवा डोके दुखणे, चमकणे, फ्लोटर्स किंवा डोळा लाल होणे यासारख्या इतर तक्रारी देखील असू शकतात. जवळपास 1% प्रभावित प्रकरणांमध्ये लक्षणे नसलेला डोळ्यांचा क्षयरोग दिसून येतो.
रुग्णाने त्यासाठी औषधोपचार सुरू केला आणि तिला येमेनला परत पाठवले. रुग्णाला टीबी औषधांचे दुष्परिणाम देखील समजावून सांगण्यात आले. टेलीमेडिसिन सारख्या पर्यायाचा वापर करून आणि उपचारासाठी स्थानिक डॉक्टरांशी समन्वय साधून रुग्णावर उपचार करण्यात आले. रूग्णाचे वेळीच निदान झाल्यामुळे, हा टीबी केवळ डोळ्यांपुरता मर्यादित राहिला. रुग्ण 3 महिन्यांनंतर भारतात परतली आणि तिचे वजन 8 किलोने वाढले आणि गेल्या 2.5 महिन्यांपासून रुग्णाला ताप आला नव्हता. त्यामुळे अचानक वजन घटणे याकडे दुर्लक्ष करू नका. अशी लक्षणे ही छुप्या आजारांचा संकेत असू शकतात त्यामुळे गुंतागुंत टाळण्यासाठी लवकरात लवकर तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा असेही डॉ. शाह यांनी स्पष्ट केले.
माझे वजन दिवसेंदिवस कमी होत चालले होते. मी माझ्या दैनंदिन कामांवर लक्ष केंद्रित करू शकत नव्हती. मला सतत थकवा जाणवत असे. भारतात आल्यानंतर डॉक्टरांच्या पथकाने माझे लवकरात लवकर निदान केले. माझ्या डोळ्यांत क्षयरोग झाल्याचे कळताच माझ्या पायाखालची जमीन सरकली. हे ऐकून मला धक्काच बसला. क्षयरोगाचा फुफ्फुसांवर परिणाम होतो हे मला माहीत होते पण डोळ्यांबद्दल मला माहीत नव्हते त्यामुळे मी घाबरुन गेली होती. टीबीने माझी दृष्टी हिरावून घेतली तर? याची चिंता जाणवू लागली. पण, डॉक्टरांनी वेळोवेळी माझ्या सर्व शंका दूर केल्या आणि मला बरे होण्यास मदत केली. योग्य निदान आणि उपचार केल्याबद्दल मी डॉक्टरांचे आभार मानते. मी आता सामान्य दिनचर्या पुन्हा सुरू केली आहे अशी प्रतिक्रिया रुग्णाने व्यक्त केली.
हेही वाचा – योगासनांनी वाढवता येणार आता प्रजनन क्षमता, ‘हे’ आठ योगा नक्की ट्राय करा!
