लॉकडाऊनमध्ये मजुरांनी ‘गड्या आपला गाव बरा’ असं म्हणत गावाची वाट धरील. उपाशी पोटी मजुरांनी आपल्या कुटुंबाला घेऊन गावी जाण्याचा निर्णय घेतला कारण मजुरांच्या हातचे काम गेले. लॉकडाऊनचा सर्वात मोठा फटका मजुरांना बसला. रोजंदारीवर जगणाऱ्या या मजुरांच्या हातात काम नाही. त्यात करोनाचाही धोका असल्याने आपल्या गावी परत जाण्याचा निर्धार त्यांनी केला आहे. या स्थलांतरित मजुरांची व्यथा प्रसिद्ध गीतकार, कवी, लेखक गुलजार यांनी एका कवितेतून मांडली आहे.
महामारी लगी थीघरों को भाग लिए थे सभी मज़दूर, कारीगर.मशीनें बंद होने लग गई थीं शहर की सारीउन्हीं से हाथ पाओं चलते रहते थेवगर्ना ज़िन्दगी तो गाँव ही में बो के आए थे.वो एकड़ और दो एकड़ ज़मीं, और पांच एकड़कटाई और बुआई सब वहीं तो थीज्वारी, धान, मक्की, बाजरे सब.वो बँटवारे, चचेरे और ममेरे भाइयों सेफ़साद नाले पे, परनालों पे झगड़ेलठैत अपने, कभी उनके.वो नानी, दादी और दादू के मुक़दमे.सगाई, शादियाँ, खलियान,सूखा, बाढ़, हर बार आसमाँ बरसे न बरसे.मरेंगे तो वहीं जा कर जहां पर ज़िंदगी है.यहाँ तो जिस्म ला कर प्लग लगाए थे !निकालें प्लग सभी ने,‘ चलो अब घर चलें ‘ – और चल दिये सब,मरेंगे तो वहीं जा कर जहां पर ज़िंदगी है !– गुलज़ार–[English Translation by Rakhshanda Jalil]Migrants, COVID-19The pandemic ragedThe workers and labourers fled to their homesAll the machines ground to a halt in the citiesOnly their hands and feet movedTheir lives they had planted back in the villagesThe sowing and the harvesting was all back thereOf the jowar, wheat, corn, bajra – all of itThose divisions with the cousins and brothersThose fights at the canals and waterwaysThe strongmen, hired sometimes from their side and sometimes from thisThe lawsuits dating back to grandparents and grand unclesEngagements, marriages, fieldsDrought, flood, the fear: will the skies rain or not?They will go to die there – where there is lifeHere, they have only brought their bodies and plugged them in!They pulled out the plugs‘Come, let’s go home’ – and they set offThey will go to die there – where there is life.Link : https://theprint.in/features/of-course-the-migrant-labourers-will-go-back-home-for-that-is-where-their-lives-are-gulzar/423524/
Gulzar ಅವರಿಂದ ಈ ದಿನದಂದು ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಭಾನುವಾರ, ಮೇ 17, 2020
“महामारी लगी थी
घरों को भाग लिए थे सभी मज़दूर, कारीगर.
मशीनें बंद होने लग गई थीं शहर की सारी
उन्हीं से हाथ पाओं चलते रहते थे
वगर्ना ज़िन्दगी तो गाँव ही में बो के आए थे…”
या त्यांच्या कवितेच्या काही ओळी आहेत. या स्थलांतरित मजुरांसाठी त्यांचं गाव, गावातील त्यांचे कुटुंबीय किती महत्त्वाचे आहेत, हे त्यांनी शब्दांतून मांडण्याचा प्रयत्न केला आहे.
आजही लाखो मजूर आपल्या मूळ गावी परतण्यासाठी उपाशीपोटी भर उन्हात पायपीट करत आहेत. काहींनी मालवाहतुकीच्या ट्रकमधून जाण्याचा प्रयत्न केला. पोलिसांनी त्यांना अडवले आणि बेदम मारहाण केली. ट्रक मालकांवर गुन्हे नोंदवले. नोंदणीची प्रशासकीय प्रक्रिया पूर्ण करून ही मूळ गावी जाण्यासाठी त्वरीत व्यवस्था होत नसल्याने अगतिक झालेल्या परप्रांतीयांचे लोंढेच्या लोंढे महामार्गाने पायीच गावाकडे जात आहेत. काही जण रस्त्याने जाणाऱ्या कोणत्याही वाहनाला हात देऊन जर वाहन थांबलेच तर रवाना होत आहेत. अन्यथा पायीच जात आहेत.
हे ही वाचा – मी, मतकरी आणि आमची १० नाटकं!
