वाणी संतांची

तरी वैराग्याचेनि आधारें । जिहीं विषय दवडूनि बाहिरें । शरीरीं एकंदरें । केलें मन ॥ तर वैराग्याच्या आधाराने विषयांना बाहेर घालवून जे शरीराचे ठिकाणी आपले...

अर्जुना अनंत सुखाच्या डोहीं । एकसरा तळुचि घेतला जिहीं । मग स्थिराऊनि तेही । तेंचि जाहले ॥ अर्जुना, आत्मसुखाच्या डोहात ज्यांनी एकदम तळाशीच बुडी घेतली...

जे ऐसेनि सुखें मातले । आपणपांचि आपण गुंतले । ते मी जाणें निखिळ वोतले । सामरस्याचे ॥ अशा सुखाने जे परिपूर्ण झाले आणि स्वस्वरूपात जे...

परी तें वेगळेपणें भोगिजे । जैसें पक्षियें फळ चुंबिजे । तैसें नव्हे तेथ विसरिजे । भोगितेपणही ॥ परंतु त्या आत्मसुखाचा उपभोग घेण्याची रीत निराळी आहे....

नातरी गर्भवासादि संकट । कां जन्ममरणींचे कष्ट । हें विसांवेवीण वाट वाहवी कवणें ॥ किंवा गर्भवासात होणारी दुःखे अथवा जन्ममरणाचे कष्ट यांचे अविश्रांतपणे चालावे लागणारे...

जैसा आमिषकवळु पांडवा । मीनु न सेवी तंवचि बरवा । तैसा विषयसंगु आघवा । निभ्रांत जाणें ॥ अर्जुना, गळाला लावलेल्या मांसाला मासा तोंड लावीत नाही,...

तैसें आपणपें नाहीं दिठे । जयातें स्वसुखाचे सदा खरांटे । तयासीचि विषय हे गोमटे । आवडती ॥ त्याप्रमाणे, ज्यांनी आत्मसुखाचा अनुभव घेतला नाही, ज्यांना आत्मसुखाचा...

जो आपणपैं सांडूनि कहीं । इंद्रियग्रामावरी येणेंचि नाहीं । तो विषय न सेवी हें काई । विचित्र येथ ॥ जो आत्मस्वरूपाला सोडून कधीही इंद्रियाधीन होत...

जिहीं लोकांचेनि आधारें । लौकिकेंचि व्यापारें । परि सांडिलें निदसुरें । लौकिकु हें ॥ ज्याने लोकांच्या आश्रयाने वागून आणि सर्व व्यावहारिक व्यापार करूनही लौकिकात असलेले...

हें असो संतापु कैसा । चंद्रु न स्मरे जैसा । भूतीं भेदु नेणती तैसा । ज्ञानिये ते ॥ हे असो, परंतु ज्याप्रमाणे चंद्र हा उष्मा...

जगाच्या जीवीं आहे । परी कवणाचा कहीं नोहे । जगचि हें होय जाये । तो शुद्धीही नेणे ॥ पहायला लागले तर या जगात प्राणिमात्राच्या ठिकाणी...

येरु कर्मबंधें किरीटी । अभिलाषाचिया गांठी । कळासला खुंटी । फळभोगाच्या ॥ अर्जुना, दुसरा जो संसारी, तो कर्मबंधाने बांधला जाऊन अभिलाषाच्या गाठीने फलभोगाच्या खुंट्याला बळकटपणे...

एथ इंद्रियांचा पांगु । जया फिटला आहे चांगु । तयासीचि आथि लागु । परिसावया ॥ ज्यांच्या इंद्रियांचे दैन्य पार नाहीसे झाले आहे, त्यालाच हे तात्विक...

स्वरूप तरी देखे । आळविलें आइके । शब्दु बोले मुखें । परी ज्ञान नाहीं ॥ समोर मनुष्य आले असता त्याला दिसते, कोणी हाक मारली असता...

देखैं बुद्धीची भाष नेणिजे । मनाचा अंकुर नुदैजे । ऐसा व्यापारु तो बोलिजे । शारीरु गा ॥ ज्यात बुद्धीची खूण दिसत नाही व मनाचा अंकुर...